Często słyszymy o kolagenie, ale czy wiemy, czym jest? Czy kolagen to białko? Tak, to białko – i to niezwykłe. Stanowi 30% wszystkich białek w ciele i działa jak klej. Jego unikalna budowa różni się od innych protein. W artykule wyjaśniamy, dlaczego kolagen jest tak ważny dla naszego funkcjonowania.
Czy kolagen to typowe białko?
Wiele osób zastanawia się, czy kolagen to białko. Odpowiedź brzmi: tak, kolagen jest białkiem, ale o bardzo specyficznej, włóknistej strukturze. Jest fundamentalnym budulcem naszego ciała, stanowiąc około 30% wszystkich protein. Działa jak biologiczny klej, spajając komórki w tkanki i narządy, co czyni go niezbędnym elementem dla zachowania integralności całego organizmu.
Czym jest kolagen i jak jest zbudowany?
Kolagen wyróżnia się na tle innych białek swoją niezwykłą architekturą. Wyobraź sobie grubą, plecioną linę okrętową – tak właśnie wygląda włókno kolagenowe w powiększeniu. Jego podstawową jednostką jest tzw. tropokolagen, czyli potrójna helisa. Składa się ona z trzech łańcuchów aminokwasowych, które ściśle owijają się wokół siebie. Taka budowa zapewnia mu niesamowitą wytrzymałość na rozciąganie, dzięki czemu nasza skóra jest sprężysta, a ścięgna nie pękają pod wpływem obciążenia.
Aminokwasy – sekretny przepis na kolagen
To, co czyni kolagen wyjątkowym, to jego specyficzny skład aminokwasowy. Większość białek ma różnorodny zestaw aminokwasów, ale kolagen jest, potocznie mówiąc, bardzo wybredny.
Jakie aminokwasy tworzą kolagen?
Kolagen składa się głównie z trzech aminokwasów, które powtarzają się w regularnym rytmie:
-
Glicyna (Gly): stanowi aż 33% składu kolagenu. Jest najmniejszym aminokwasem, co pozwala łańcuchom ciasno się do siebie przytulić w potrójnej helisie.
-
Prolina (Pro): odpowiada za sztywność i stabilność struktury.
-
Hydroksyprolina (Hyp): to unikalny aminokwas, rzadko spotykany w innych białkach, który powstaje z proliny w procesie wymagającym witaminy C. Jest kluczowy dla trwałości wiązań wewnątrz cząsteczki.
Jak kolagen różni się od innych białek?
Większość białek, które zjadamy (np. z mięsa czy nabiału), to tzw. białka globularne – przypominają kłębki wełny i są łatwo rozpuszczalne w wodzie. Kolagen to białko fibrylarne (włókniste) – jest długie, sztywne i nierozpuszczalne. Ponadto posiada nietypowy profil aminokwasowy: jest ubogi w aminokwasy egzogenne (takie jak tryptofan czy metionina), które są ważne dla budowy mięśni, ale za to jest skarbnicą glicyny i proliny, kluczowych dla regeneracji tkanki łącznej. Dlatego odżywka białkowa nie zastąpi kolagenu, a kolagen nie zastąpi steka.
Rola kolagenu – więcej niż tylko ładna skóra
Kolagen to nie tylko „wypełniacz zmarszczek”. To wszechobecne rusztowanie, bez którego nasze ciało by się dosłownie rozpadło.
Jakie są główne funkcje kolagenu w ciele człowieka?
-
Skóra: tworzy w skórze właściwej gęstą sieć, która odpowiada za jej jędrność, elastyczność i nawilżenie.
-
Układ ruchu: buduje ścięgna, więzadła, chrząstki stawowe i kości, zapewniając im odporność na urazy mechaniczne.
-
Naczynia krwionośne: wzmacnia ściany tętnic i żył, co jest kluczowe dla prawidłowego krążenia.
Ochrona narządów: otacza nerki, wątrobę i inne narządy, chroniąc je przed uszkodzeniami. -
Gojenie ran: jest niezbędny w procesie naprawy uszkodzonych tkanek i tworzenia blizn.
Produkcja i niedobory – dlaczego warto dbać o kolagen?
Nasz organizm potrafi sam wytwarzać kolagen, ale ta fabryka nie działa wiecznie na pełnych obrotach.
Jak organizm wytwarza kolagen?
Proces ten zachodzi w specjalnych komórkach zwanych fibroblastami. Aby zbudować włókno kolagenowe, fibroblast potrzebuje „cegieł” (aminokwasów: glicyny i proliny) oraz „kierowników budowy” (witaminy C, żelaza, miedzi). Bez witaminy C proces ten zostaje zablokowany – powstaje wadliwy, słaby kolagen, co objawia się np. szkorbutem. Z wiekiem aktywność fibroblastów spada, a po 25. roku życia równowaga stopniowo przesuwa się w stronę degradacji.
Jakie są skutki niedoboru kolagenu jako białka?
Niedobór tego białka to nie tylko kwestia estetyki. Owszem, pojawiają się zmarszczki, a skóra traci jędrność (tzw. chomiczki), ale cierpi całe ciało. Stawy zaczynają „strzelać” i boleć, zwiększa się ryzyko kontuzji ścięgien, kości stają się bardziej kruche (osteopenia), a rany goją się wolniej. Możemy też odczuwać osłabienie włosów i paznokci.
Czy suplementacja kolagenem wspiera ogólną podaż białka?
Podsumowując, czy kolagen to białko? Tak! Jak wspomniano w artykule, kolagen to białko, więc wlicza się do dziennego bilansu makroskładników. Jednak nie powinien być traktowany jako główne źródło białka w diecie, ponieważ jest niepełnowartościowy (brakuje mu niektórych aminokwasów egzogennych). Jego supermocą nie jest budowanie masy mięśniowej, ale dostarczanie specyficznych peptydów, które działają jak sygnał dla organizmu: „Hej, czas naprawić stawy i ujędrnić skórę!”. Suplementacja hydrolizowanym kolagenem, np. eatyx LABS Collagen Premium 200000 mg 30-dniowy rytuał, to doskonały sposób na uzupełnienie diety w te unikalne aminokwasy, których często brakuje w standardowym jadłospisie.
